کار و فراغت، به عنوان دو نیاز اساسی بشر در پی انقلات صنعتی و بسط مناسبات سرمایهداری از یکدیگر منفک شدند. همچنان که کار عمل خلاق مولد و تغییر دهنده است، فراغت نیز فعالیت نسبتا خودانگیخته و آزادانهی فرد در بازآفرینی خود، خود-بیانگری و بازیابی خویشتن دانسته میشود.
… برای درک دقیقتر زمان فراغت باید آن را از وقت آزاد متمایز کرد. وقت آزاد مجموعهی زمانی است که فرد به کار یا اشتغال موظف و به طور کلی به فعالیت برای کسب درآمد، مشغول نیست. در عین حال، این زمان از دو بخش فعالیت اجباری و انتخابی تشکیل میشود.فعالیتهای اجباری… جزء زمان فراغت نیست. بنابراین زمان فراغت بخشی از وقت آزاد است و فعالیتهایی را در بر میگیرد که فرد نسبتا بدون اجبار، به طور خود-انگیخته و به طور عمده بر طبق دلخواستهای فردیاش انتخاب میکند.
… با فرض اینکه در زمان فراغت دلخواستهای واقعی فرد مورد توجه قرار میگیرد میتوان، دستکم سه حوزه فعالیت را برای زمان فراغت برشمرد:
الف- مجموعه فعالیتهایی که فرد برای رهایی از خستگی جسمانی، عملی، یا ذهنی ناشی از کار موظف روزانه انجام میدهد. این اقدامات فقط شامل حد افراطی استراحت- یعنی بیعملی- نیست. در این حوزه، بازیابی سرزندگی قوای جسمانی و ذهنی خود یا کسب آمادگی جسمانی، عملی و فکری برای کار مجدد مورد نظر است. این هدف با گوش دادن به قطعهای موسیقی، نوشیدن آنچه مطلوب فرد است، دوش گرفتن، روزنامه خوانی و … حاصل میآید.
ب- فعالیتهایی که در ورای کار موظف و اجباری و نیز یکنواخت و تکراری روزمره، نیروهای خلاقه فرد را مطابق با دلخواستهایش جامه عمل می پوشاند و در تبدیل نیروها و امکانات بالقوهاش به بالفعل، یعنی رشد و تعالی فردیاش، به او یاری میرساند. اینها فعالیتهای خود-بیانگرانهی فردیاند. آموزش زبانهای خارجی برای گسترش حوزه مطالعات، یادگیری موسیقی یا نقاشی، ورزش ، مطالعه و … از جلمه این فعالیتها هستند.
پ- فعالیتهایی که سرگرمی و تفریح خوانده میشوند. این فعالیتها در مجموع، به منظور فاصله گرفتن و رهایی موقت فرد از ملالت و کرختی زندگی یکنواخت روزمره انجام میشود.
منبع: قاضیمرادی، حسن (۱۳۸۶) کار و فراغت ایرانیان. تهران: اختران.
پاسخ دهید