جنون لطیف: کتاب‌شیدایان و عشق جاودان به کتاب

[… این نوشته، نقدی بر دیدگاه‌های خانم کرن دالی در مقاله «در باب کتاب‌درمانی» است و تلاش می‌کند گفتگویی نقادانه با متن یادشده بازکند.

[… این نوشته، متن گفتگوی مجله مطالعات خواندن با خانم زینب شرع‌الاسلام است. ایشان پژوهشگر هستند و باشگاه کتاب‌خوانی گپبوک را اداره می‌کنند. یکی دیگر از کارهای او این است که در صفحه اینستاگرام‌شان (mehrsasharoleslam) مردم را به خواندن و باهم‌خواندن دعوت می‌کنند. این گفتگو در تاریخ ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۹ انجام شده است.

[… جان راسکین در مقاله «گنجینه پادشاهان» درباره ارزش کتاب‌ها سخن می‌گوید. مارسل پروست در نقد سخنان راسکین، رساله‌ای با عنوان «در باب خواندن» می‌نویسد و تجربه خواندن را پیش ‌می‌کشد. این مقاله خوانشِ رساله پروست و مقایسه آرای وی با راسکین درباب خواندن است.

[… در سبک امروزی مشاوره خوانندگان، پیشنهاددهندگان کتاب تلاش می‌کنند بر اساس عناصر و مولفه‌های موجود در متن، خواندنی‌هایی را پیشنهاد کنند. این مقاله رویکرد جدیدی برای مشاوره خوانندگان پیشنهاد می‌کند که بر اساس تجربه عاطفی خواننده در هنگام درخواست کتاب است و می‌تواند با قرار گرفتن در کنار عناصر متنی پیشرفت جدیدی در خدمات مشاوره خوانندگان رقم بزند.

[… اگر شما کتابی را خوانده‌اید و مشکلی را از شما رفع کرده است آیا دلیل می‌شود که آن را به دیگری نیز تجویز کنید؟ اگر این تجویز باعث شود خواننده دچار مشکل شود، مسئولیت اخلاقی شما چیست؟ این مقاله درباره مرزهای توانشی و اخلاقی پیشنهاد و تجویز، که یکی در مشاوره خوانندگان باب است و دیگر در کتاب‌درمانی، بحث می‌کند.

[… توجه ویژه به خواندن آثار ادبی یا خواندن به قصد نقد یک اثر باعث شده است، خواندن عمومی که مهم‌ترین وجه خواندن است به فراموشی سپرده شود. این مقاله استدلال می‌کند که خواندن عمومی چرا مهم است و چرا و چگونه باید در سیاست‌گذاری خواندن بیشتر مورد توجه و سرمایه‌گذاری قرار گیرد.

[… اگر تصور می‌کنید خواندن برایتان خوب است، دوباره فکر کنید. کتاب‌های داستانی قطعاً می‌توانند ما را از درمانگر و دارو خلاص کنند؛ آنها می‌توانند به دلهره‌ها، دودلی‌ها، حس غربت و ناامنی پایان دهند. اما آیا آنها همیشه این‌طور هستند؟

[… بسیاری از افراد از خواندن لذت می‌برند و از آن به‌عنوان راهی برای آرامش و بارورسازی ذهنشان بهره می‌گیرند. این مقاله برای خوانندگانی که تازه به دنیای کتاب پا گذاشته‌اند و یا می‌خواهند وارد دنیای خواندن شوند، نکات و فنونی را ارائه می‌کند که می‌توان با تمرین آنها به خواننده‌ای تمام‌عیار تبدیل شد.

[… این نوشته، متن گفتگوی مجله مطالعات خواندن با خانم سمانه رضازاده است. ایشان معلم هستند و تلاش می‌کنند دانش‌آموزانی کتابخوان تربیت کنند. علاوه بر معلمی، او صفحه‌ای در اینستاگرام دارد که در آنجا کتاب معرفی می‌کند (samabookishgirl). این گفتگو در تاریخ ۳ دی ۱۳۹۸ انجام شده است.

[… نظام‌های بازیابی اطلاعات در کتابخانه‌ها برای آثار غیرداستانی طراحی شده‌اند و عموماً بر اساس «موضوع» کار می‌کنند. اما ایجاد ربط میان داستان‌ها و بازیابی آنها بر اساس موضوع غیرعملی است. این مقاله در این باره بحث می‌کند که چگونه می‌توان از اصول مشاوره خوانندگان برای بازیابی داستان بهره گرفت.

[… پژوهشی در دانشگاه ساسکس، آخرین گزارش از مجموعه گزارش‌هایی است که درباره تاثیرات تعیین‌کننده تصاویر بر خواندن ارائه شده است. در مقاله اخیر پژوهشگران دریافتند کودکانی که با کتاب‌هایی با تصاویر کمتر سروکار دارند، سریع‌تر واژه‌ها را می‌آموزند.

[… آیا این روایت درست است که جامعه ایران نانویسا و ناخواناست و اهل کتاب و خواندن نیست؟ گروه‌های بسیاری علاقه دارند و منافعشان در این است که این روایت را تائید کنند. بااین‌حال، این جواب‌های متداول به این سؤال قابل‌تأمل و تردید است. گفتمان ناخوانایی و نانویسایی ایران از منظرهای مختلف قابل‌بحث است.

[… مقاله حاضر به نقد شیوه‌ای از مطالعه می‌پردازد که مؤلف آن را «خرده‌خوانی» می‌نامد و پیامدهای آن را از منظر مبانی نظری مطالعات خواندن تحلیل می‌کند. خرده‌خوانی شیوه‌ای نسبتاً رایج از مطالعه در دنیای معاصر به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی است که در آن خواننده به‌جای مطالعه دقیق متون مستقل به‌مرور سریع گلچینی از آن‌ها مشغول می‌شود، بی‌آنکه از کلیت آثار موردنظر آگاه باشد و معمولاً با استناد به بخش کوچکی از متن درباره دیدگاه نویسنده داوری می‌کند.

[… «آن روزها پولی در بساط نبود که بشود کتاب خرید. من از کتابخانه “شکسپیر و شرکا” که عضو می‌پذیرفت کتاب به امانت می‌گرفتم. اینجا کتابخانه و کتاب‌فروشی سیلویا بیچ در شماره ۱۲ خیابان ادئون بود. در آن خیابان سرد که گذرگاه باد بود، این کتاب‌فروشی مکانی بود بانشاط، با بخاری بزرگی در زمستان‌ها و قفسه‌های پر از کتاب و تازه‌های کتاب پشت ویترین و عکس نویسندگان مشهور زنده و مرده روی دیوارها».

[… این نوشته، متن گفتگوی مجله مطالعات خواندن با خانم هانیه غفاری، فعال اینستاگرامی در حوزه ترویج خواندن است که در آنجا صفحه‌ای با عنوان «اعترافات یک کتاب‌خوان معمولی» را به  نشانی honi_ghaffari اداره می‌کند. این گفتگو در تاریخ ۲۷ آذر ۱۳۹۸ انجام شده است. بخش اول گفتگو به تجربه شخصی کتابخوانی ایشان اختصاص دارد و بخش دوم گفتگو به فعالیت‌هایشان به عنوان مروج کتاب در عرصه دیجیتال.

[… در ‌این مقاله استدلال می‌شود که تفکر جاری در کتابداری و ‌‌‌علم اطلاعات تعریف‌‌‌های خود را چنان در محدودۀ ‌‌واژۀ‌ «اطلاعات» حبس کرده که پژوهش دربارۀ خواندن را ناممکن ساخته است. حال آنکه خواندن، روش اصلی مردم آمریکا برای دستیابی به اطلاعات است؛ چه ازروی رسانۀ کاغذی باشد، چه ازروی صفحۀ رایانه. این مقاله نشان می‌دهد با تمرکز بر موضوع خواندن چه فرصت‌هایی در اختیار رشته کتابداری قرار می‌گیرد و بالعکس با بی‌توجی به آن چه هزینه‌هایی را باید تقبل کند.

[… یکی از مهم‌ترین عرضه‌کنندگان داستان‌، کتابخانه عمومی‌ست. باوجودِ اینکه آثار داستانی و تخیلی در خواندن برای لذت بیش از هرچیزی محوریت دارد و خوانندگان این دست آثار بخش قابلِ‌توجهی از کاربران کتابخانه‌های عمومی را تشکیل می‌دهند، اما اغلب آثار داستانی و تخیلی در مقایسه با آثار علمی دست‌کم گرفته شده و از طرف اداره‌کنندگان کتابخانه‌ها و متخصصان کتابداری توجه کمتری به آنها شده است. این نوشته بر آن است تا نشان دهد چرا در کتابخانه‌های عمومی به دانش مشاوره خوانندگان نیاز داریم؟

[… یک چینی در مذمّت کتاب‌خوانی گفته است: «بهتر است ذهن را آزاد بگذاریم تا اندیشه‌های دیگران در اندیشۀ آزادمان مداخله نکند.» این گفته، مرا به فکر ایجاد توازن میان خواندن و نخواندن انداخته است. عادت به کتاب‌خوانی، به من چه داده و از من چه گرفته است؟ دلایل زیادی مثل کنجکاوی یا یافتن واقعیت‌ها می‌تواند ما را به خواندن وا‌دارد. اعتیاد اصلی من، به تخیل‌پردازی است و علی‌رغم یا حتی به خاطر همین تخیل‌پردازی است که بسیاری از خوانده‌هایم به یادم نمانده است؛ چه این قابلیت فراموش‌کاری همیشگی، مایۀ نگرانی‌ام می‌شود. این‌همه که خوانده‌ام، شکسپیر و تولستوی و دیگران، ارزشش را داشته است؟ ذهنم بی آنها آزادتر نمی‌بود؟

[… پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند گوش‌دادن به کتاب، همانند خواندن آن، بخش‌های حسی و شناختی مشابهی را در مغز به‌کار می‌اندازد. دانشمندان عصب‌شناس نقشه‌هایی تعاملی ابداع کرده‌اند که با آنها می‌توان مکان فعالیت گروه‌های مختلف کلمات را در مغز شناسایی کرد. تازه‌ترین نقشۀ آنها بر آنچه هنگام خواندن داستان‌ها در مغز رخ می‌دهد، متمرکز شده است.

[… مقاله حاضر نگاهی هستی‌شناختی و پدیدارشناختی به مقوله «خواندن» دارد. از این منظر مولف می‌کوشد به جایگاه خواندن در جریان عادی زندگی بنگرد و از پیوند آن با سایر امور روزمره سخن بگوید. دو پرسش اصلی در اینجا مطرح می‌شود. نخست آنکه آیا خواندن نوعی الزام است یا انتخاب؛ و اگر خواندن یک انتخاب است، این گزینش از چه جنسی است و چه ویژگی‌هایی دارد؟ دوم آنکه خواندن چگونه می‌تواند از فعالیتی جانبی و گذرا در حاشیه زندگی به کنشی محوری و همیشگی در کانون زندگی تبدیل شود و در این صورت چه دستاوردها و پیامدهایی برای فرد و اجتماع به همراه خواهد آورد؟

کتاب‌شیدایی چیست؟ انواع آن کدام است؟ این نوشته به مقوله کتاب‌شیدایی می‌پردازد و شواهدی تاریخی درباره آن ارائه می‌کند.